Από την ανασκαφή στο μουσείο

Οι αρχαιολόγοι πραγματοποιούν ανασκαφές καθώς είναι ένας από τους μόνους τρόπους για να μάθουν με ακρίβεια τι κρύβεται κάτω από τα πόδια μας! Προκειμένου να αποκαλυφθεί οτιδήποτε είναι καλυμμένο από το χώμα, δεν υπάρχει άλλη επιλογή, παρά να γίνει ανασκαφή! Φυσικά υπάρχουν και άλλες τεχνικές που επιτρέπουν στους αρχαιολόγους να εντοπίσουν κάποια στοιχεία, ενδείξεις, ωστόσο καμία από αυτές δεν αποτυπώνει την ακριβή φύση των θαμμένων καταλοίπων…

Πολύ καλή ερώτηση! Και από πού να ξεκινήσουμε… Σε γενικές γραμμές, ο αρχαιολόγος μελετά την καθημερινή ζωή των προηγούμενων από εμάς γενεών: τον τρόπο ζωής, τις διατροφικές συνήθειες, τις δοξασίες, την τεχνολογία τους και άλλους ακόμη τομείς. Παρότι αυτά δεν ενδιαφέρουν όλον τον κόσμο, το παρόν έχει συχνά τις ρίζες του στο παρελθόν. Επιπλέον, ο αρχαιολόγος με το έργο του συμβάλλει ώστε να προστατεύει τα μνημεία, κινητά και ακίνητα, απειλούμενα να εξαφανιστούν συνήθως από τις εκσκαφικές εργασίες ανοικοδόμησης. Εάν δεν επενέβαινε ανασκάπτοντας, περιγράφοντας και ερμηνεύοντας τα κατάλοιπα, τα ευρήματα αυτά θα καταστρέφονταν μια για πάντα και έτσι όλες οι πληροφορίες που φυλάσσονται κάτω από το χώμα θα εξαφανίζονταν ολοκληρωτικά και ανεπιστρεπτί.

Αρχαιολόγοι φυσικά, αλλά και όχι μόνο. Εάν επισκεφτείς την ανασκαφή στην Αμάρυνθο, εκεί θα συναντήσεις πολλούς φοιτητές Αρχαιολογίας, οι οποίοι έρχονται για να ασκηθούν και να μάθουν το επάγγελμα. Επίσης, θα συναντήσεις εργατοτεχνίτες, οι οποίοι συνδράμουν στις πιο βαριές εργασίες. Εάν έρθεις στην ανασκαφή, θα μπορούσα να σου παρουσιάσω διάφορους ειδικούς μελετητές καθώς η επιστήμη της Αρχαιολογίας ενώνει δημιουργικά ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων: ανθρωπολόγους για τη μελέτη των οστών, κεραμολόγους οι οποίοι κάνουν τα πήλινα αγγεία να μιλήσουν, συχνά συγκολλώντας πολύ μικρά θραύσματα κεραμικής, ακόμη τοπογράφους που σχεδιάζουν, επιγραφολόγους για την αποκρυπτογράφηση επιγραφών, αλλά και συντηρητές αρχαιοτήτων για τη φροντίδα των εύθραυστων ευρημάτων. Σε κάθε περίπτωση, ένας αρχαιολόγος πολύ συχνά επιτελεί πολλαπλούς ρόλους. Εάν επιθυμείς να γνωρίσεις περισσότερα για το θέμα, πάτησε εδώ.

Έως τώρα η ανασκαφή μάς έχει δώσει μία ιδέα για αυτό που φαίνεται να είναι η καρδιά, ο πυρήνας του ιερού. Με άλλα λόγια έχει βρεθεί ο χώρος όπου λάμβαναν χώρα τα λατρευτικά δρώμενα προς τιμή της θεάς. Στο σημείο αυτό έχουμε βρει αρχιτεκτονικά λείψανα από λατρευτικά οικοδομήματα διαφόρων εποχών (ναούς, βωμούς για τις θυσίες). Ο ναός πρώτα απ’ όλα χρησίμευε για να στεγάζει το άγαλμα της θεάς και να φυλάσσει μέσα του τα πολυτιμότερα αναθήματα, δηλαδή τα αφιερώματα των πιστών. Ίσως και να γνωρίζεις ότι η είσοδος στο ναό απαγορευόταν στους κοινούς θνητούς και ότι μονάχα οι ιερείς των τελετουργιών είχαν δικαίωμα να εισέρχονται!

Σχεδιαστική τρισδιάστατη αναπαράσταση του ιερού της Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο

Εκτός αυτών έχουμε φέρει στο φως μεγάλες στοές, οι οποίες ορίζουν τον ιερό χώρο του ιερού. Αυτές οι στεγασμένες στοές χρησίμευαν ως χώρος συγκέντρωσης των πιστών προστατεύοντάς τους από τον ήλιο και τα καιρικά φαινόμενα, ακόμη φιλοξενούσαν και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις, ανάμεσά τους και την πώληση αφιερωμάτων.

Σχεδιαστική τρισδιάστατη αναπαράσταση της στοάς στην Αμάρυνθο

Κατά τις ανασκαφές αποκαλύφθηκε και μία κρήνη στους ρωμαϊκούς χρόνους. Η κάθοδος σε αυτή γινόταν από δύο σκάλες. Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα χώρο μεγάλης λατρευτικής σημασίας, κρίνοντας από τα σχεδόν 180 νομίσματα που βρήκαμε στον πυθμένα αλλά και πάνω στα σκαλοπάτια. Το τελετουργικό της ρίψης νομισμάτων, προσομοιάζει στα «σιντριβάνια των ευχών», όπως συμβαίνει και στις μέρες μας. Δεν έχεις παρατηρήσει τα μικρά κέρματα που κάποιοι ρίχνουν σε σιντριβάνια; Ενδεχομένως αυτή η πρακτική να προέρχεται από τα βάθη της Αρχαιότητας!

Ιερή κρήνη

Και για να μάθεις περισσότερα, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος από μία εικονική διαδραστική επίσκεψη με κατανοητές τρισδιάστατες εικόνες για να ανακαλύψεις τα κυριότερα αρχαιολογικά λείψανα του ιερού της Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο!

Τόσα πολλά που έχουμε σταματήσει πια να τα μετράμε! Κάμποσους τόνους κεραμικής, νομίσματα και χάλκινα αντικείμενα και σύντομα φτάνουμε στα χίλια αγαλματίδια (ειδώλια)… Και δεν σου λέω για πόσα κεραμίδια πεσμένα από τη στέγη της στοάς, που δεν ξέρουμε πια τι να τα κάνουμε… Τα περισσότερα από αυτά τα κεραμίδια δεν είναι πολύτιμα, έχουν όμως μεγάλη ιστορική και επιστημονική αξία. Για παράδειγμα ορισμένες κεραμίδες, ένα κατά άλλα απλό συνηθισμένο αντικείμενο, πάνω τους όμως ήταν γραμμένο το όνομα της θεάς. Διαβάζουμε «Αρτέμιδος», με άλλα λόγια δηλαδή ότι ανήκει στην Άρτεμη. Επίσης ένα μικρό χάλκινο ειδώλιο ταύρου πιθανόν του 8ου αιώνα π.Χ., ανάθημα και αυτό στο ιερό.

Ενσφράγιστη κεραμίδα με το όνομα της θεάς Άρτεμης προερχόμενο από τη στέγη της στοάς

Χάλκινο ειδώλιο ταύρου, αφιερωμένο στη θεά

Ορισμένα αρχιτεκτονικά λείψανα θα ξανασκεπαστούν με χώμα για να προστατεύονται. Τα πιο σημαντικά όμως κινητά ευρήματα θα συντηρηθούν στο εργαστήριο. Ο αρχαιολογικός χώρος μπορεί στη συνέχεια να ανοίξει για το κοινό, ώστε όσοι έχουν την περιέργεια και ενδιαφέρονται να μπορούν να επισκέπτονται το ιερό της Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο. Επομένως, η ανασκαφή είναι μόνο το πρώτο βήμα, ενώ έπειτα έρχεται ο καιρός να αξιοποιηθεί η πολιτιστική αυτή κληρονομιά και να δοθεί πρόσβαση για όλους.

Σε καμία περίπτωση! Απαγορεύεται η μεταφορά τους εκτός Ελλάδας. Όσα αποκαλύπτονται εδώ, ανήκουν στο ελληνικό κράτος. Το σύνολο των ευρημάτων στην ανασκαφή, από τα πιο μεγάλα αγάλματα ως τα πιο μικρά θραύσματα αγγείων (όστρακα), μεταφέρεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ερέτριας, το πλησιέστερο στην Αμάρυνθο μουσείο όπου και συντηρούνται και φυλάσσονται! Εκεί, καταρχάς τα περιποιείται μία ομάδα συντηρητών αρχαιοτήτων που εργάζεται για να τα αποκαταστήσει, ώστε αυτά να μπορέσουν στη συνέχεια να χρονολογηθούν, να σχεδιαστούν και ν’ αναλυθούν από τους ειδικούς επιστήμονες. Όσα αντικείμενα διατηρούνται σε καλή κατάσταση διατήρησης και τα πιο άξια ενδιαφέροντος θα εκτεθούν στις προθήκες του μουσείου.